1 krok procedury polega na zdefiniowaniu odpowiedniego okresu do wyznaczenia % należności z tytułu dostaw i usług spisanych jako należności nieściągalne (okres kilku ostatnich lat). Następnie ustalana jest kwota należności utraconych w okresie analizy. Stawka domyślna jest ilorazem niespłaconych należności w stosunku do sprzedaży kredytowej za ten okres. W kolejnym kroku przyjmowana jest powyższa domyślna stawka z kroku 2 i stosowana do faktycznych należności na koniec okresu.
10.15. Utrata wartości aktywów finansowych
Zgodnie z MSSF 9 Grupa dokonuje oceny oczekiwanych strat kredytowych (ang. expected credit losses, „ECL”) związanych z instrumentami dłużnymi wycenianymi według zamortyzowanego kosztu i wartości godziwej przez inne całkowite dochody, niezależnie od tego, czy wystąpiły przesłanki utraty wartości.
Dla portfela kontrahentów SWW oraz SOG w przypadku należności z tytułu dostaw i usług Grupa stosuje uproszczone podejście i wycenia odpis na oczekiwane straty kredytowe w kwocie równej oczekiwanym stratom kredytowym w całym okresie życia przy użyciu macierzy rezerw. Grupa wykorzystuje swoje dane historyczne dotyczące strat kredytowych, skorygowane w stosownych przypadkach o wpływ informacji dotyczących przyszłości.
Dla portfela kontrahentów z segmentu SSA w związku z ich znacznym rozdrobnieniem oraz większym niż w segmentach SWW oraz SOG profilu ryzyka oczekuje się, że historyczne dane w zakresie spłacalności nie stanowią pełnej informacji w zakresie oczekiwanych strat kredytowych na jakie narażona może zostać Grupa. Ryzyko niewypłacalności kontrahentów segmentu SSA jest oceniane w oparciu o ratingi nadane kontrahentom zgodnie z wykorzystywanymi przez Grupę umowami ubezpieczeń należności, a w przypadku braku objęcia na datę bilansową danego kontrahenta zakresem umowy ubezpieczeniowej z wykorzystaniem wewnętrznego modelu scoringowego. Na bazie tak ustalonego ratingu dokonuje się przekształcenia zidentyfikowanego ratingu ryzyka kredytowego na prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania.
Oczekiwana strata kredytowa, zgodnie z MSSF 9 Instrumenty finansowe, kalkulowana jest przy uwzględnieniu szacunków w zakresie potencjalnych odzysków z tytułu wniesionych zabezpieczeń (w tym przede wszystkim z uwzględnieniem posiadanych przez Grupę umów ubezpieczeń należności).
W przypadku pozostałych aktywów finansowych, Grupa wycenia odpis na oczekiwane straty kredytowe w kwocie równej 12-miesięcznym oczekiwanym stratom kredytowym. Jeżeli ryzyko kredytowe związane z danym instrumentem finansowym znacznie wzrosło od momentu początkowego ujęcia, Grupa ocenia, że ryzyko kredytowe związane z danym instrumentem finansowym znacznie wzrosło od dnia jego początkowego ujęcia w przypadku, gdy opóźnienie w spłacie przekroczy 90 dni.
Jednocześnie, Grupa ocenia, że niewykonanie zobowiązania przez dłużnika (ang. default) następuje w przypadku, gdy opóźnienie w spłacie przekroczy 180 dni.
Grupa tworzy odpisy aktualizujące na należności w części nie objętej zabezpieczeniem i możliwym do odzyskania m.in. dla:
- należności przeterminowanych więcej niż 9 miesięcy,
- należności dochodzonych na drodze sądowej,
- kontrahentów postawionych w stan likwidacji lub upadłości,
- odsetek naliczonych od nieterminowo uregulowanych należności.
- dla dłużników, których sytuacja finansowa nie rokuje spłaty należności, a okres ich przeterminowania jest dłuższy niż 6 miesięcy, Segment zawiązuje rezerwy w wysokości od 50% do 100% wartości.
Procedura szacowania strat kredytowych na portfelu pozostałych należności Grupy polega na:
1 krok procedury polega na zdefiniowaniu odpowiedniego okresu do wyznaczenia % należności z tytułu dostaw i usług spisanych jako należności nieściągalne w podziale na kraj i eksport. W kroku 2 ustalana jest kwota należności pozostających do spłaty na koniec każdego przedziału czasowego, aż do momentu, w którym następuje odpisanie nieściągalnych należności. Stawka domyślna dla każdego koszyka jest ilorazem niespłaconych należności w każdym przedziale w stosunku do nierozliczonej sprzedaży kredytowej za ten okres. W kroku 3 przyjmowane są domyślne stawki z kroku 2 i stosowane do faktycznych należności na koniec okresu dla każdego z przedziałów czasowych. Segment stosuje następujące przedziały czasowe: bieżące i przeterminowane do 30 dni, przeterminowane od 31 do 60 dni, przeterminowane od 61 do 90 dni, przeterminowane powyżej 90 dni.
Ustalana jest struktura wiekowa należności z podziałem na kontrahentów krajowych oraz zagranicznych. Dla tych przedziałów określany jest historyczny wskaźnik należności nieściągalnych i na tej podstawie określany jest odpis na oczekiwane straty kredytowe dla należności z tytułu dostaw i usług.
Dla wszystkich klientów SSA wyznaczany jest poziom należności niezabezpieczonych wynikających:
- z wyższego salda niż przyznany poziom ubezpieczenia lub poziom wynikający z innego posiadanego zabezpieczenia należności;
- z wartości wynikającej z tzw. udziału własnego, który zgodnie z zapisami umowy ubezpieczeniowej będzie pokryty ze środków własnych spółki w przypadku wypłaty odszkodowania.
Dla tak wyznaczonych należności niezabezpieczonych, dla każdego klienta ustalany jest rating (w skali od 1 do 10) i dla każdego ratingu ustalane jest prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania.
Ratingi powstają w sposób opisany poniżej:
- dla klientów z przyznanym ubezpieczeniem należności na podstawie ratingu ubezpieczyciela (aktualny na dzień analizy);
- dla klientów z limitem ubezpieczeniowym wyliczonym w ramach ochrony własnej na podstawie oceny własnej segmentu z uwzględnieniem wiekowania należności na dzień analizy.
Przyznawane przez segment ratingi mieszczą się w środkowej skali ratingów jakie stosują firmy ubezpieczeniowe dla klientów bez przyznanego ubezpieczenia na podstawie oceny własnej segmentu z uwzględnieniem wiekowania należności na dzień analizy.
Dla należności ubezpieczonych, w ramach analiz Segmentu celem ustalenia oczekiwanych strat kredytowych dla części nieubezpieczonej (tzw. scoring) wykorzystywane są ratingi stosowane przez firmy ubezpieczeniowe. Ratingi w zależności od ubezpieczyciela dzielą klientów na 11 lub 12 kategorii, gdzie najwyższa kategoria oznacza klientów o minimalnym poziomie ryzyka, najniższa klientów maksymalnych poziomie ryzyka – w procesie upadłości.
W przypadku gdy klient nie posiada oceny zewnętrznej instytucji przy nadawaniu scoringu przez Segment wykorzystywane są 2-3 środkowe kategorie do oceny klientów – przypisane ryzyko mieści się w zakresach: dopuszczalny lub znaczny poziom ryzyka. Przypisanie do konkretnej kategorii uzależnione jest od struktury przeterminowania należności klienta na dzień analizy – im dłuższe przeterminowanie tym niższy scoring.